Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 23 (814) z dnia 10.08.2013

Powrót do zwolnienia podmiotowego z VAT w trakcie roku

Jestem czynnym podatnikiem VAT. Chciałbym jednak zrezygnować z rozliczania VAT. Czy mogę powrócić do zwolnienia podmiotowego w trakcie roku, czy będzie to możliwe dopiero od przyszłego roku?

Nie wszyscy podatnicy muszą obowiązkowo rozliczać VAT. Jeżeli bowiem podatnik uzyskuje stosunkowo niewielkie obroty (do 150.000 zł rocznie), może korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT (pomijamy przypadki, gdy zwolnienie to nie przysługuje - patrz art. 113 ust. 13 ustawy o VAT).

Zwolnienie podmiotowe można wybrać przy rozpoczęciu działalności gospodarczej (jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży nie przekroczy limitu 150.000 zł liczonego w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym), albo - poprzez rezygnację z rozliczania VAT. Ta druga opcja jest możliwa jednak nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia. Wynika to z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT.

WAŻNE: Podatnik VAT, który rezygnuje z rozliczania VAT, powinien złożyć do urzędu skarbowego druk aktualizacyjny VAT-R w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpił wybór zwolnienia (art. 96 ust. 12 ustawy o VAT).

Powołując się na art. 113 ust. 11 ustawy o VAT, organy podatkowe uznają, że powrót do zwolnienia podmiotowego z VAT możliwy jest wyłącznie od początku roku (tzn. że nie można zrezygnować z rozliczania VAT w trakcie roku). Tak uznał przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 6 czerwca 2013 r., nr IPTPP4/443-142/13-4/BM czy Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 28 maja 2013 r., nr ITPP1/443-227/13/IK. W tej drugiej interpretacji czytamy:

"(…) zwolnienie podmiotowe jest określane na cały rok. Oznacza to, iż wybór zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług możliwy jest wyłącznie od początku danego roku podatkowego, tj. od dnia 1 stycznia. (…)"

Stanowisko fiskusa nie wynika jednak z żadnego przepisu. Zwrot zawarty w art. 113 ust. 11 ww. ustawy "po upływie roku, licząc od końca roku" wyznacza bowiem tylko najwcześniejszy możliwy moment powrotu do zwolnienia podmiotowego. Nie powinno być zatem przeszkód, aby podatnik mógł powrócić do zwolnienia z VAT także w trakcie roku (np. od sierpnia 2013 r., o ile przynajmniej przez rok, liczony zgodnie z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT, podatnik był czynnym podatnikiem VAT).

Przypominamy, że nieco inaczej było na przełomie lat 2009/2010 i 2010/2011, gdy wzrastał limit zwolnienia z VAT (początkowo z 50.000 zł do 100.000 zł, a potem - do 150.000 zł). Wówczas bowiem - na podstawie przepisów przejściowych - korzystanie ze zwolnienia podmiotowego z VAT po przekroczeniu "starego" limitu, lecz nieprzekroczeniu "nowego" limitu było możliwe, jeżeli podatnik złożył stosowne zawiadomienie do urzędu skarbowego odpowiednio do 15 stycznia 2010 r. lub 2011 r. W takiej sytuacji zasadne było twierdzenie, że powrót do zwolnienia podmiotowego z VAT może nastąpić wyłącznie od początku roku. Te regulacje miały jednak charakter szczególny i nie mogą być one przyjęte za regułę. Obecnie nie ma takiego przepisu, z którego wynikałoby, że powrót do zwolnienia możliwy jest wyłącznie od początku roku.

Również WSA we Wrocławiu w wyroku z 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt I SA/Wr 350/13 (orzeczenie nieprawomocne) uznał, że powrót do zwolnienia podmiotowego z VAT może nastąpić od dowolnego miesiąca w trakcie roku (jeżeli minął przynajmniej roczny okres rozliczania VAT, liczony zgodnie z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT). WSA wyjaśnił:

"(…) Stwierdzenie, że podatnik "może, nie wcześniej niż po upływie roku, ponownie skorzystać ze zwolnienia" wskazuje po pierwsze, że w ramach sytuacji wyznaczonej przez nieprzekroczenie wyznaczonego limitu sprzedaży (w roku poprzednim i bieżącym), możliwość ponownego skorzystania ze zwolnienia pozostawiona została w gestii podatnika, a po drugie - skorzystanie ze zwolnienia może mieć miejsce od początku dowolnego miesiąca, następującego po wyznaczonym w ust. 11 art. 113 okresie karencji (podkreśl. red.). (…)"

Zdaniem WSA, za taką interpretacją przemawia ponadto wykładnia historyczna. Przepis ten (art. 113 ust. 11 ustawy o VAT) w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r. stanowił bowiem, że podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może dopiero po upływie 3 lat, licząc od końca miesiąca, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie z niego skorzystać. Poprzednie brzmienie omawianego przepisu wskazywało zatem, że upływ trzyletniego okresu, otwierający drogę do ponownego skorzystania ze zwolnienia, mógł przypadać z końcem każdego miesiąca w trakcie roku podatkowego. Modyfikacja treści tego przepisu, wprowadzona z dniem 1 stycznia 2009 r., nie zmieniła jego zasadniczego charakteru. Spowodowała tylko odmienny sposób określenia okresu (z trzech lat na rok), po upływie którego podatnik może ponownie skorzystać ze zwolnienia. Odmiennych wniosków nie sposób wywieść również z uzasadnienia do nowelizacji ustawy o VAT. Tam bowiem jedynie wskazano na brak konieczności dalszego utrzymywania przez 3 lata w systemie VAT podatnika, który osiąga sprzedaż poniżej limitu zwolnienia z VAT.

Zaznaczamy jednak, że wyroki wydawane są w indywidualnej sprawie. Ponieważ organy podatkowe zajmują inne stanowisko, trzeba mieć na uwadze, że próba powrotu do zwolnienia z VAT w trakcie roku może zakończyć się niepowodzeniem i sporem z fiskusem.