Gazeta Podatkowa nr 6 (1256) z dnia 21.01.2016

Pozostawienie zysku w spółce osobowej a PCC

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązują zmiany w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Modyfikacje przepisów w odniesieniu do opodatkowania umów spółek w dużej mierze miały charakter redakcyjny. Pomimo zmian aktualne pozostaje pytanie, czy w przypadku spółek osobowych trzeba rozliczyć się z PCC, gdy zysk jest pozostawiany w spółce.

Nowa treść ustawy

PCC podlega m.in. umowa spółki i jej zmiany, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania tym podatkiem, z zastrzeżeniem art. 1 ust. 3 pkt 4 ustawy o PCC. Umowa spółki osobowej i jej zmiana podlegają PCC, jeżeli w chwili dokonania czynności na terytorium RP znajduje się siedziba tej spółki.

W świetle aktualnego brzmienia art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy o PCC w przypadku umowy spółki osobowej za zmianę umowy uważa się wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.

Zmiany w ustawie o PCC weszły w życie z pierwszym dniem 2016 r. Pamiętać przy tym należy, że zgodnie z art. 50 ust. 2 ustawy nowelizującej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1045) do opodatkowania czynności cywilnoprawnych, z tytułu których obowiązek podatkowy powstał na podstawie ustawy o PCC przed dniem 1 stycznia 2016 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.

W uzasadnieniu do ustawy nowelizującej padło stwierdzenie, że w przypadku spółki osobowej opodatkowaniu podlega zwiększenie majątku spółki w wyniku wniesienia lub podwyższenia wkładu, bez względu na jakie fundusze wkłady zostały wniesione. Tylko w przypadku spółki kapitałowej podwyższenie kapitału zakładowego skutkuje opodatkowaniem na podstawie tej ustawy.

Które spółki są osobowymi?

Definicja zmiany umowy spółki osobowej dotyczy spółki cywilnej, jawnej i partnerskiej. Z pewnością nie dotyczy spółki komandytowo-akcyjnej (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt C-357/13). Nie jest natomiast jasne, czy postanowienia polskiej ustawy obejmujące definicją spółki osobowej także spółkę komandytową są zgodne z prawem unijnym. Za przyjęciem poglądu o zgodności polskich regulacji w tym zakresie z unijnymi NSA opowiedział się m.in. w wyroku z dnia 6 lutego 2015 r., sygn. akt II FSK 87/13. Inne stanowisko NSA zajął m.in. w wyroku z dnia 18 sierpnia 2015 r., sygn. akt II FSK 2510/13. W tym drugim przypadku do spółki komandytowej należałoby stosować regulacje ustawy o PCC dotyczące spółek kapitałowych.

Ujednolicona treść ustawy o PCC dostępna jest w serwisie www.przepisy.gofin.pl.

Kłopotliwy dla spółek wyrok WSA

WSA w Gdańsku w nieprawomocnym wyroku z dnia 20 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 255/14, stwierdził, że przekazanie przez wspólników spółki jawnej zysku na kapitał zapasowy tej spółki skutkuje obowiązkiem podatkowym w PCC. WSA przyjął, że określając podstawę opodatkowania PCC w przypadku zmiany umowy spółki jawnej należy wziąć pod uwagę wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej, tj. przyrost wartości wszystkich istniejących w spółce kapitałów. Stanowisko WSA wydaje się być zbieżne z dokonaną nowelizacją art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy o PCC.

Pozostaje jednak do rozważenia, czy zostawienie zysku w spółce stanowi zwiększenie wkładu. Jest tak z pewnością, gdy chcą tak wspólnicy i wprowadzą stosowne zmiany do umowy spółki. Konieczne jest wówczas rozliczenie PCC. Z inną natomiast sytuacją można się spotkać, gdy wspólnicy chcą pozostawić w spółce zysk na kapitale zapasowym bądź rezerwowym, czy też nie mają zamiaru podejmować decyzji o podziale zysku, a chcą pozostawić go jako niepodzielony. Wówczas nie dochodzi do zwiększenia ich wkładów w rozumieniu przepisów K.s.h. Ustawa o PCC zawiera jednak swoją definicję zmiany umowy spółki, która dotyczy różnych czynności. Przy tym nie ujęto w niej wprost pozostawienia zysku w spółce osobowej bez zwiększania wkładów wspólników.

W oczekiwaniu na orzeczenie NSA

W omawianej kwestii oczekiwać należy na zajęcie stanowiska przez NSA. Decydować on będzie o słuszności przywołanego wyroku WSA w Gdańsku. Trudno przewidzieć, za jakim poglądem opowie się NSA i jak będzie kształtowało się stanowisko organów. W tych okolicznościach, gdy wspólnicy rozważają pozostawienie wypracowanych przez spółkę zysków na jej kapitale zapasowym bądź rezerwowym, aby uniknąć negatywnych konsekwencji na gruncie PCC, mogą w szczególności zawczasu wystąpić o interpretację indywidualną.

Korzystną dla siebie uzyskała niedawno pewna spółka jawna. W trakcie procedury przekształcenia wystąpiła o interpretację indywidualną do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie. We wniosku wskazała, że w spółce występuje zysk, który jak dotąd nie został wypłacony wspólnikom. Wspólnicy chcieli go przekazać na kapitał zapasowy spółki bez zwiększania swoich wkładów, co miało nastąpić po przekształceniu spółki. Spółka przytoczyła stanowisko organów popierające przyjętą przez nią interpretację przepisów ustawy o PCC, że czynność taka nie podlega PCC.

Stanowisko organu

Dyrektor IS w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 2 grudnia 2015 r., nr IPPB2/4514-449/15-2/AK, uznał stanowisko spółki za prawidłowe. Wskazał, że samo przekazanie wypracowanego zysku na podwyższenie kapitału zapasowego spółki osobowej nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu PCC. W uzasadnieniu interpretacji stwierdzono m.in., że dopóki wspólnik spółki komandytowej nie zgłosi żądania podziału i wypłaty zysku, pozostaje on w dyspozycji spółki, a nie wspólnika. Tym samym nie można mówić, że spółka korzystając z zysku otrzymuje od wspólnika wkłady zwiększające majątek spółki lub nieodpłatne świadczenie. Z przyczyn oczywistych niepodzielony zysk nie jest również pożyczką udzieloną spółce przez wspólnika ani też dopłatą. Warto jednak zwrócić uwagę, że argument o braku podziału zysku może być obalony. Trzeba bowiem pamiętać, że wspólnikowi spółki jawnej czy komandytowej przysługuje roszczenie o wypłatę zysku, o ile wspólnicy nie zdecydowali o przeznaczeniu go na inne cele. Przekazanie zysku na kapitał zapasowy jest dokonaniem jego podziału w inny sposób niż wypłata dla wspólników.

W kontekście powyższych wątpliwości należy mieć nadzieję, że zostaną one rozwiane przez orzeczenie NSA.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 626 ze zm.)