Zasady oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy

Obowiązek oznaczania znakami akcyzy wyrobów akcyzowych wynika z art. 114 ustawy o podatku akcyzowym i obejmuje wyroby, które zostały określone w załączniku nr 3 do ustawy.

Znaki akcyzy w głównej mierze pełnią funkcję legalizacyjną (tylko wyroby akcyzowe oznaczone znakami akcyzy mogą być sprzedawane na terytorium kraju), funkcję fiskalną potwierdzającą zapłatę akcyzy oraz dodatkowo, funkcję gwarantującą, że dany wyrób jest oryginalny i został wyprodukowany przez producenta danej marki.

W myśl art. 2 pkt 17 ustawy za znaki akcyzy uznaje się znaki określone przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, służące do oznaczania wyrobów akcyzowych podlegających obowiązkowi oznaczania.

Znaki akcyzy dzielą się na:

a) podatkowe znaki akcyzy, które są potwierdzeniem wpłaty kwoty stanowiącej wartość podatkowych znaków akcyzy,

b) legalizacyjne znaki akcyzy, które są potwierdzeniem prawa podmiotu obowiązanego do oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy, do przeznaczenia tych wyrobów do sprzedaży.

1. Wyroby akcyzowe podlegające oznaczeniom znakami akcyzy

Zakres wyrobów akcyzowych, objętych obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy, został określony w załączniku nr 3 do ustawy o podatku akcyzowym. Zgodnie z jego treścią, obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy objęte są następujące wyroby akcyzowe:

1) piwo otrzymane ze słodu o kodzie CN 2203 00,

2) wino ze świeżych winogron, włącznie z winami wzmocnionymi; moszcz gronowy (inny niż ten objęty pozycją 2009) - klasyfikowane do kodu CN 2204,

3) wermut i pozostałe wina ze świeżych winogron aromatyzowane roślinami lub substancjami aromatycznymi o kodzie CN 2205,

4) pozostałe napoje fermentowane (np. cydr, perry i miód pitny); mieszanki napojów fermentowanych oraz mieszanki napojów fermentowanych i napojów bezalkoholowych, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone o kodzie CN 2206 00,

5) alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy alkoholu 80% obj. lub większej; alkohol etylowy i pozostałe wyroby alkoholowe, o dowolnej mocy, skażone - zaklasyfikowane do kodu CN 2207,

6) alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy alkoholu mniejszej niż 80% obj.; wódki, likiery i pozostałe napoje spirytusowe - klasyfikowane do kodu CN 2208,

7) oleje ropy naftowej i oleje otrzymywane z minerałów bitumicznych, inne niż surowe; preparaty gdzie indziej niewymienione ani niewłączone, zawierające 70% masy lub więcej olejów ropy naftowej lub olejów otrzymywanych z minerałów bitumicznych, których te oleje stanowią składniki zasadnicze preparatów; oleje odpadowe - klasyfikowane do kodu CN 2710,

8) gaz ziemny (mokry) i pozostałe węglowodory gazowe - klasyfikowane do kodu CN 2711,

9) preparaty smarowe (włącznie z cieczami chłodząco-smarującymi, preparatami do rozluźniania śrub i nakrętek, preparatami przeciwrdzewnymi i antykorozyjnymi, preparatami zapobiegającymi przyleganiu do formy, opartymi na smarach) oraz preparaty w rodzaju stosowanych do natłuszczania materiałów włókienniczych, skóry wyprawionej, skór futerkowych lub pozostałych materiałów, z wyłączeniem preparatów zawierających, jako składnik zasadniczy, 70% masy lub więcej olejów ropy naftowej lub olejów otrzymanych z minerałów bitumicznych - klasyfikowane do kodu CN 3403,

10) papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki - bez względu na kod CN,

11) susz tytoniowy - bez względu na kod CN.

W związku z bardzo szerokim zakresem wyrobów akcyzowych, objętych obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy, ustawodawca określił w przepisach rozporządzenia wykonawczego przypadki, kiedy niektóre wyroby akcyzowe wymienione w załączniku nr 3 zwolnione są z obowiązku oznaczania znakami akcyzy.

2. Ustawowe zwolnienia z oznaczania znakami akcyzy

Na mocy art. 118 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym zwolnienie z obowiązku oznaczenia znakami akcyzy obejmuje wyroby, które są:

1) całkowicie niezdatne do użytku (np. z powodu wad jakościowych, wyroby nienadające się do spożycia z powodu zanieczyszczeń, posiadające uszkodzone opakowania, etykiety);

2) wyprowadzone ze składu podatkowego i przeznaczone do dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej lub na eksport (należy zaznaczyć, że dostawa wewnątrzwspólnotowa oraz eksport nie są czynnościami podlegającymi opodatkowaniu akcyzą);

3) wprowadzone do wolnego obszaru celnego albo do składu celnego i przeznaczone do sprzedaży w jednostkach handlowych tam usytuowanych - zwolnienie to dotyczy wyrobów akcyzowych opodatkowanych akcyzą w kraju, które po ich wyprowadzeniu ze składu podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy zostają przeznaczone do sprzedaży podróżnym wyjeżdżającym poza obszar UE;

4) przewożone przez terytorium kraju w ramach procedury tranzytu w rozumieniu przepisów prawa celnego - zgodnie z art. 118 ust. 6 ustawy, zwolnienie z obowiązku oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy wymaga złożenia zabezpieczenia kwoty akcyzy na zasadach i w trybie stosowanym przy zabezpieczaniu należności celnych na podstawie przepisów prawa celnego;

5) przewożone z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez terytorium kraju - zwolnienie to dotyczy wyrobów przemieszczanych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy przez terytorium kraju w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej wyrobów akcyzowych z akcyzą zapłaconą w jednym państwie członkowskim przeznaczonych do konsumpcji w innym państwie członkowskim, np. wina wyprodukowanego w Niemczech, przeznaczonego do konsumpcji na Litwie i przewożonego przez terytorium kraju;

6) wyprodukowane zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy poza składem podatkowym przeznaczone do dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej lub na eksport - dotyczy to wszystkich przypadków, kiedy wyroby akcyzowe nie są obejmowane procedurą zawieszenia poboru akcyzy w związku z ich wytworzeniem na terenie kraju z zastosowaniem przedpłaty akcyzy i są dostarczane do innego państwa członkowskiego lub na eksport poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy.

Zgodnie z art. 118 ust. 2 ustawy z obowiązku oznaczania znakami akcyzy zwalnia się także wyroby akcyzowe, które są zwolnione od podatku akcyzowego albo objęte zerową stawką akcyzy. Zwolnienie z obowiązku oznaczania znakami akcyzy dla wyrobów zwolnionych od akcyzy ma zastosowanie w praktyce w tych przypadkach, kiedy dane wyroby mogą korzystać ze zwolnienia od akcyzy ze względu na przeznaczenie, np. w celu sprzedaży podróżnym na pokładzie samolotów lub statków w rejsach międzynarodowych.

Art. 118 ust. 5 ustawy stanowi, że wyroby akcyzowe określone w art. 118 ust. 1 pkt 3 i 6 mogą być bez znaków akcyzy wprowadzone do wolnego obszaru celnego albo do składu celnego lub wydane z magazynu wyrobów gotowych pod warunkiem pisemnego powiadomienia właściwego naczelnika urzędu celnego przed dniem wprowadzenia wyrobów akcyzowych do wolnego obszaru celnego albo do składu celnego lub wydania wyrobów akcyzowych z magazynu wyrobów gotowych. Właściwy naczelnik urzędu celnego może zarządzić konwojowanie wyrobów akcyzowych do granicy terytorium kraju w przypadku ich dostawy wewnątrzwspólnotowej lub eksportu albo do momentu wprowadzenia ich do wolnego obszaru celnego albo do składu celnego. Konwojowanie odbywa się na koszt podatnika lub odbiorcy tych wyrobów.

Przepis ten wskazuje, że naczelnik może zarządzić konwojowanie, jeżeli wyroby zostaną przemieszczone poza procedurą zawieszenia akcyzy, a więc ich przemieszczenie nie będzie nadzorowane w systemie EMCS. Prawo do zarządzenia obowiązku konwojowania może mieć miejsce w sytuacji, gdy wyroby akcyzowe będą wyprowadzane ze składu podatkowego poza procedurą zawieszenia celem ich wprowadzenia do wolnego obszaru celnego albo składu celnego, z tym, że w takim przypadku konwojowanie będzie dokonywane do momentu wprowadzenia wyrobów akcyzowych do wolnego obszaru celnego albo składu celnego. Wtedy też podmiot zobowiązany jest do pisemnego powiadomienia naczelnika urzędu celnego przed dniem wprowadzenia wyrobów akcyzowych do wolnego obszaru celnego albo składu celnego.

3. Ewidencja wyrobów zwolnionych z obowiązku oznaczania

W myśl art. 138k ustawy o podatku akcyzowym, ewidencję rodzaju, ilości i wartości wyrobów akcyzowych określonych w art. 118 ust. 1 pkt 1-3 i 6 ustawy prowadzą:

podmiot prowadzący skład podatkowy;
importer wyrobów akcyzowych;
podmiot dokonujący nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych;
podmiot produkujący wyroby akcyzowe zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1, 2, 4 lub 5 ustawy;
właściciel wyrobów akcyzowych, o którym mowa w art. 13 ust. 3 ustawy.

Ewidencja może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej i musi być przechowywana do celów kontroli przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została sporządzona. Prawidłowe prowadzenie i terminowe przechowywanie ewidencji jest istotne, ponieważ przepisy ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2016 r. poz. 2137) penalizują fakt nieprowadzenia lub nieprzechowywania ksiąg, w tym ewidencji wyrobów akcyzowych, które są zwolnione z obowiązku nakładania znaków akcyzy. Należy dodać, że na podstawie art. 138p ust. 2 ustawy, ewidencja, o której mowa m.in. w art. 138k, może zostać zastąpiona dokumentacją prowadzoną na podstawie przepisów prawa podatkowego innych niż przepisy o akcyzie, albo na podstawie przepisów o rachunkowości, pod warunkiem że dokumentacja ta zawiera wszystkie dane wymagane dla danej ewidencji.

4. Wyroby akcyzowe podlegające zwolnieniu z oznaczenia znakami akcyzy w okresie do 31 grudnia 2018 r.

Na mocy delegacji ustawowej Minister Finansów zwolnił niektóre wyroby akcyzowe z obowiązku oznaczania znakami akcyzy na okres do 31 grudnia 2018 r. Zwolnienia te określone są w rozporządzeniu z dnia 20 sierpnia 2010 r. w sprawie zwolnień wyrobów akcyzowych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1466 ze zm.).

Pierwszą kategorię zwolnienia stanowią wyroby akcyzowe wymienione w załączniku do rozporządzenia, jeżeli są przedmiotem importu, nabycia wewnątrzwspólnotowego czy też zostały wyprodukowane na terenie kraju.

Analizując wyroby akcyzowe określone w tym załączniku należy stwierdzić, że zwolnieniu z oznaczania znakami akcyzy podlegają wszystkie wyroby energetyczne, natomiast spośród wyrobów tytoniowych zwolnieniu podlegają wyłącznie cygara i cygaretki bez względu na kod CN. Jeżeli zaś chodzi o wyroby alkoholowe to zwolnieniu z oznaczania znakami akcyzy podlegają: piwo otrzymane ze słodu o kodzie CN 2203 00, oraz napoje alkoholowe będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych klasyfikowane do kodu CN 2206 00, alkohol etylowy i pozostałe wyroby alkoholowe skażone klasyfikowane do kodu CN 2207 20 00, bez względu na moc. Ponadto, zwolnieniu z oznaczania znakami akcyzy podlegają wyroby o zawartości alkoholu powyżej 1,2% obj., niebędące wyrobami oznaczonymi kodami CN: 2204, 2205, 2206 00, 2207 10 00, 2208 - bez względu na kod CN.

Druga kategoria zwolnień obejmuje wyroby akcyzowe wyprodukowane poza terytorium kraju z przeznaczeniem do zużycia na wystawach, targach, salonach i imprezach o podobnym charakterze, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

organizator imprezy lub wystawca otrzymał je bezpłatnie,
są przeznaczone wyłącznie do bezpłatnego rozdania publiczności podczas imprezy,
będą zużyte wyłącznie w celu reklamy i mają niską wartość jednostkową,
pod względem ich całkowitej wartości i ilości odpowiadają charakterowi imprezy, liczbie odwiedzających i wielkości udziału wystawcy,
nie zostaną wprowadzone do sprzedaży.

Należy dodać, że w celu zastosowania zwolnienia z obowiązku oznaczania znakami akcyzy organizator imprezy jest obowiązany złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu celnego pisemne zawiadomienie o rodzaju i ilości wyrobów akcyzowych sprowadzanych na imprezy. Powyższe zawiadomienie powinno zostać złożone w terminie co najmniej 14 dni przed sprowadzeniem tych wyrobów.