Zasady opodatkowania akcyzą produkcji win gronowych z własnych upraw

Alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane oraz wyroby pośrednie, ogólnie nazwane napojami alkoholowymi wymienione są w przepisach ustawy o podatku akcyzowym jako wyroby akcyzowe. Oznacza to, iż podlegają one opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, a obrót nimi powinien odbywać się z zachowaniem wszelkich norm określonych w tej ustawie.

Ustawa o podatku akcyzowym, w art. 95 ust. 1, rozróżnia dwie kategorie win, tj. wino niemusujące oraz wino musujące spełniające określone warunki.

W myśl tego przepisu, winem są wyłącznie napoje produkowane z winogron. Napoje alkoholowe powstające w wyniku fermentacji innych produktów (zwykle owoców), zwyczajowo także nazywane winem, nie są zaliczane do wina w świetle przepisów ustawy o podatku akcyzowym.

Podmiot, który zamierza wytwarzać, a następnie wprowadzać do obrotu wina gronowe z upraw własnych, podlega przepisom zawartym w ustawie o podatku akcyzowym, a także w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz. U. nr 120, poz. 690 ze zm.) oraz przepisom dotyczącym kontroli zawartym w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. nr 168, poz. 1323 ze zm.).

Zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina, producenci, którzy wyłącznie wyrabiają i rozlewają wina uzyskane z winogron pochodzących z upraw własnych nie są zobowiązani do uzyskania wpisu do rejestru związanego z działalnością regulowaną, w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Podmioty te muszą natomiast poinformować Agencję Rynku Rolnego o produkcji wina. Przed złożeniem do ARR pierwszego zgłoszenia, producent zobowiązany jest zarejestrować się w Centralnym Rejestrze Przedsiębiorców w ARR (szczegółowe zasady rejestracji w ARR są dostępne na stronie internetowej www.arr.gov.pl).

Produkcją wina w rozumieniu ustawy o podatku akcyzowym jest wytwarzanie lub przetwarzanie wina, a także jego rozlew (art. 95 ust. 2 ustawy o akcyzie). Produkcja win gronowych uzyskiwanych z upraw własnych, w ilości do 1.000 hektolitrów rocznie podlega znacznie łagodniejszym wymogom w porównaniu do pozostałych napojów alkoholowych.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy, wyroby te nie muszą być produkowane w składzie podatkowym. W praktyce oznacza to, że podmiot zamierzający wytwarzać takie napoje nie musi gromadzić dokumentów niezbędnych do otrzymania pozwolenia naczelnika urzędu celnego. Nie musi również przygotowywać specjalnego regulaminu funkcjonowania składu podatkowego, jak również składać zabezpieczenia akcyzowego.

Nie oznacza to jednak, że podmioty, które wytwarzają wina gronowe z własnych upraw poza składem podatkowym są zwolnione z innych obowiązków wynikających z przepisów akcyzowych. Spoczywają na nich obowiązki związane z rejestracją w urzędzie celnym, podlegają urzędowemu sprawdzeniu, jak również są zobowiązani do zapłaty akcyzy oraz oznaczania wyprodukowanych wyrobów podatkowymi znakami akcyzy.

1. Rejestracja w urzędzie celnym

Podmioty zamierzające produkować wina z winogron pochodzących z upraw własnych przed rozpoczęciem produkcji wina i jego sprzedaży mają obowiązek zarejestrować się jako podatnicy podatku akcyzowego we właściwym urzędzie celnym (art. 16 ust. 1 ustawy). W tym celu zobowiązani są wypełnić i złożyć zgłoszenie rejestracyjne (AKC-R) i dokonać wpłaty opłaty skarbowej (170 zł) na konto odpowiedniego urzędu miasta/gminy.

2. Zawiadomienie urzędu celnego o rozpoczęciu produkcji wina

Produkcja wyrobów akcyzowych, ich przemieszczanie i zużycie, rozlew, jak również stosowanie i oznaczanie znakami akcyzy podlega kontroli przez Służbę Celną (urzędy celne) na mocy art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o Służbie Celnej.

Podmiot zamierzając produkować wina gronowe z upraw własnych, przed rozpoczęciem działalności musi poddać się kontroli, tzw. urzędowemu sprawdzeniu, które przeprowadza właściwy organ Służby Celnej (naczelnik urzędu celnego). W związku z tym, zobowiązany jest przesłać właściwemu naczelnikowi urzędu celnego, co najmniej 14 dni przed rozpoczęciem działalności, zgłoszenie oraz dokumentację dotyczącą tej działalności.

Tryb dokonywania zgłoszenia oraz jego zakres został określony w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 14 grudnia 2009 r. w sprawie urzędowego sprawdzenia (Dz. U. z 2013 r. poz. 417).

Zgłoszenie przesyłane jest w dwóch egzemplarzach i powinno zawierać:

dane identyfikacyjne podmiotu, w tym pełną nazwę podmiotu, a w przypadku osoby fizycznej imię i nazwisko;
numer identyfikacji podatkowej (NIP);
numer krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON);
adres siedziby podmiotu;
określenie rodzaju działalności podlegającej kontroli;
określenie miejsca prowadzenia działalności podlegającej kontroli.

Do zgłoszenia przesyłanego przed rozpoczęciem działalności podmiot dołącza:

szkic sytuacyjny miejsca prowadzenia działalności, skrócony opis pomieszczeń oraz wykaz zawierający nazwy i numerację znajdujących się w tych pomieszczeniach urządzeń, aparatów, a dla zbiorników, pojemników i naczyń - ich pojemność;
wykaz zawierający numerację i nazwy przyrządów pomiarowych z podaniem ich przeznaczenia i zakresu użytkowania;
opis procesu technologicznego i postępowania technicznego oraz instrukcje wewnętrznego obiegu dokumentacji produkcyjnej i magazynowej, również dotyczące przeprowadzania inwentaryzacji wyrobów;
wykaz obejmujący imiona, nazwiska oraz stanowiska upoważnionych przez podmiot osób odpowiedzialnych za wykonywanie powierzonych im obowiązków w zakresie objętym kontrolą;
dokumenty wymagane na podstawie przepisów odrębnych związane z działalnością gospodarczą podlegającą kontroli, w szczególności zezwolenie na wykonywanie działalności gospodarczej, zaświadczenie o dokonaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej, aktualny odpis z rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo aktualne zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej.

Urzędowe sprawdzenie przeprowadza się w obecności podmiotu podlegającego urzędowemu sprawdzeniu albo osoby upoważnionej przez ten podmiot.

W toku urzędowego sprawdzenia w podmiocie dokonuje się sprawdzenia:

1) zgodności zgłoszenia i załączonej dokumentacji ze stanem faktycznym;

2) prawidłowości oznaczenia, w sposób trwały i w widocznym miejscu:

a) pomieszczeń - odpowiednimi napisami określającymi ich przeznaczenie,

b) urządzeń, aparatów oraz przyrządów pomiarowych - numerami, a w przypadku gdy służą one do pomiaru ilości wyrobów - również napisami określającymi ich zakres użytkowania;

3) wymaganych dowodów legalizacji - w przypadku przyrządów pomiarowych podlegających legalizacji;

4) sposobu i formy prowadzenia dokumentacji, wymaganej na podstawie odrębnych przepisów.

Z urzędowego sprawdzenia sporządza się protokół, który wraz ze zgłoszeniem oraz dokumentacją dotyczącą działalności podlegającej kontroli, stanowią akta weryfikacyjne, które zostają zatwierdzone decyzją naczelnika urzędu celnego (art. 64 ust. 3 i 4 ustawy o Służbie Celnej).

3. Obowiązek oznaczania podatkowymi znakami akcyzy

Wyprodukowane wino podlega obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy, a czynność ta powinna być dokonana przed sprzedażą wyrobu lub przekazaniem do magazynu wyrobów gotowych (art. 117 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym). Zwolnione z obowiązku oznaczania akcyzą jest jedynie wino dostarczane do krajów UE (WDT) lub eksportowane (art. 118 ust. 1 pkt 6 ustawy).

Producent wina gronowego jest obowiązany do prowadzenia ewidencji rodzaju, ilości i wartości wyprodukowanych wyrobów akcyzowych (art. 118 ust. 4 ww. ustawy). Ewidencja może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej, po uprzednim pisemnym poinformowaniu właściwego naczelnika urzędu celnego o formie jej prowadzenia.

Szczegółowe warunki otrzymywania i rozliczania znaków akcyzy, nanoszenia banderol, składania wstępnych zapotrzebowań, prowadzenia ewidencji zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy (Dz. U. z 2013 r. poz. 56).

Znaki akcyzy na wina mają postać banderol i muszą być nanoszone na opakowanie jednostkowe wyrobu akcyzowego w taki sposób, aby zdjęcie znaku lub otwarcie opakowania w miejscu przeznaczonym do jego otwierania albo użycie wyrobu powodowały trwałe i widoczne uszkodzenie znaku w sposób uniemożliwiający jego powtórne użycie. Sposób nanoszenia banderoli ilustruje rysunek nr 5 w załączniku nr 4 do ww. rozporządzenia.

Znaki akcyzy zgodnie z art. 128 ustawy o podatku akcyzowym wydawane są - na wniosek podmiotu obowiązanego do oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy - przez właściwego naczelnika urzędu celnego w sprawach znaków akcyzy.

Podmiot ten ma również obowiązek prowadzić ewidencję znaków akcyzy (art. 131 ust. 1). Ewidencja może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej, po uprzednim pisemnym poinformowaniu właściwego naczelnika urzędu celnego o formie jej prowadzenia. Powinna ona zawierać w szczególności informacje o liczbie znaków akcyzy wydanych, wykorzystanych do naniesienia, uszkodzonych, zniszczonych, utraconych oraz zwróconych. Wzór ewidencji określa załącznik nr 14 do rozporządzenia.

4. Zapłata akcyzy

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym producenci win gronowych z własnych upraw poza składem podatkowym są zobowiązani na zasadach ogólnych deklarować akcyzę od wyprodukowanego wina w miesięcznej deklaracji akcyzowej (AKC-4 wraz z załącznikiem AKC-4/B) oraz obliczać i wpłacać akcyzę na rachunek właściwej izby celnej do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

W związku z tym, że produkcja wina odbywa się poza składem podatkowym, a co za tym idzie poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, podatnik nie będzie zobowiązany do uiszczania wstępnych wpłat akcyzy za okresy dzienne, o których mowa w art. 23 ustawy.

W sytuacji gdy wino będzie przeznaczone do obrotu i oznaczone podatkowymi znakami akcyzy, kwotę akcyzy obniża się o kwotę stanowiącą wartość podatkowych znaków akcyzy prawidłowo naniesionych na wyroby akcyzowe nie wcześniej jednak niż po powstaniu obowiązku podatkowego (art. 21 ust. 7 pkt 2 lit. a) ustawy). Organy podatkowe biorą pod uwagę fakt, że często sama technologia produkcji, konieczność zachowania pewnych norm wytwarzania oraz wymagany okres leżakowania powodują, że w rzeczywistości o tym, czy wino jest gotowe i wyprodukowane można mówić dopiero przed jego wprowadzeniem do obrotu. W praktyce oznacza to, że dopiero z chwilą oznaczenia wyrobów winiarskich podatkowymi znakami akcyzy powstaje obowiązek podatkowy, np. od wyprodukowanego wina i oznaczonego podatkowymi znakami akcyzy w maju 2013 r., należało zadeklarować i zapłacić akcyzę pomniejszoną o kwotę stanowiącą wartość znaków akcyzy do 25 czerwca 2013 r.

Podstawą opodatkowania wina, podobnie jak w przypadku innych napojów alkoholowych, jest ilość tego wyrobu wyrażona w hektolitrach. Stawka akcyzy na wino została wskazana w art. 95 ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym i wynosi 158,00 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu.

Wina gronowe produkowane poza składem podatkowym, są przemieszczane w ramach dostawy wewnątrzwspólnotowej zgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 436/2009 z dnia 26 maja 2009 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2008 w odniesieniu do rejestru winnic, obowiązkowych deklaracji i sporządzania informacji na potrzeby monitorowania rynku, dokumentów towarzyszących przewozowi produktów i rejestrów prowadzonych w sektorze wina (Dz. Urz. UE L nr 128/15 ze zm.), w szczególności w zakresie rejestru wyrobów wychodzących oraz wzoru dokumentu handlowego towarzyszącego produktom winiarskim.