Czy wytwarzanie papierosów przez konsumentów podlega opodatkowaniu akcyzą?

Na mocy art. 8 ust. 1 oraz art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym przedmiotem opodatkowania akcyzą jest między innymi produkcja wyrobów tytoniowych.

W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost akcyzy na wyroby tytoniowe, co miało bezpośrednie przełożenie na ich cenę. Podwyżka cen papierosów uaktywniła proceder wytwarzania papierosów z tytoniu do palenia lub cygar przy użyciu maszyn do automatycznego wytwarzania papierosów udostępnianych w miejscach sprzedaży detalicznej. Tym sposobem próbowano wykorzystać nieprecyzyjne zapisy ustawy o podatku akcyzowym i sprzedawać wytworzone w ten sposób papierosy z niższą stawką akcyzy, obowiązującą na tytoń.

W celu wyeliminowania zjawiska unikania opodatkowania papierosów właściwą stawką akcyzy, od dnia 1 stycznia 2015 r. dodany został w ustawie o podatku akcyzowym przepis uściślający dotychczasowy zapis, definiujący produkcję wyrobów tytoniowych jako ich wytwarzanie, przetwarzanie, a także pakowanie.

Zgodnie z dodanym w art. 99 ust. 1a, produkcją papierosów jest również ich wytwarzanie, także przez konsumenta, przy użyciu maszyny do wytwarzania papierosów. Za produkcję papierosów nie uznaje się natomiast wytwarzania papierosów przez konsumenta ręcznie domowym sposobem w gospodarstwach domowych (art. 99 ust. 1b).

Dodatkowo w ustawie wprowadzono regulacje, zgodnie z którymi podatnikiem akcyzy z tytułu produkcji, o której mowa w art. 99 ust. 1a, niezgodnej z art. 47 ustawy, jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która produkuje papierosy, oraz każda inna osoba, która uczestniczy w ich produkcji (art. 13 ust. 1a ustawy).

Wprowadzona została również odpowiedzialność solidarna tych podmiotów w art. 13 ust. 1b ustawy, zgodnie z którym, jeżeli obowiązek podatkowy z tytułu produkcji papierosów, o której mowa w art. 99 ust. 1a, niezgodnej z art. 47, ciąży na kilku podatnikach, podatnicy ci ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe.

A zatem podatnikiem podatku akcyzowego będzie nie tylko konsument dokonujący samodzielnej produkcji papierosów na udostępnionej w sklepie maszynie automatycznie wytwarzającej papierosy ale również każdy kto uczestniczy w ich produkcji, np. właściciel sklepu, czy podmiot wydzierżawiający maszynę.

Przepis art. 47 ust. 1 pkt 5 ustawy stanowi, iż produkcja wyrobów akcyzowych określonych w załączniku nr 2 do ustawy oraz wyrobów akcyzowych innych niż określone w załączniku nr 2 do ustawy, objętych stawką akcyzy inną niż stawka zerowa, może odbywać się wyłącznie w składzie podatkowym, z wyłączeniem produkcji wyrobów akcyzowych, od których została zapłacona przedpłata akcyzy. Pod poz. 27 załącznika nr 2 do ustawy, zamieszczone zostały papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki bez względu na kod CN.

W świetle powyższego papieros, jako wyrób akcyzowy, co do zasady winien być produkowany (wytwarzany) w składzie podatkowym. Tym samym w celu wytwarzania papierosów w sklepie za pomocą maszyny konieczne jest utworzenie w tym sklepie składu podatkowego.

Wyjątek od tej zasady stanowi produkcja papierosów w systemie przedpłaty, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 5 ustawy.

Stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy z zastrzeżeniem art. 47 ust. 1 pkt 1–4 i 6, w przypadku produkcji poza składem podatkowym wyrobów akcyzowych, o których mowa w załączniku nr 2 do ustawy, oraz wyrobów akcyzowych innych niż określone w załączniku nr 2 do ustawy, objętych stawką akcyzy inną niż stawka zerowa, producent jest obowiązany, bez wezwania organu podatkowego:

1) składać właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklaracje w sprawie przedpłaty akcyzy, według ustalonego wzoru,

2) obliczać i wpłacać przedpłatę akcyzy na rachunek właściwej izby celnej, w wysokości akcyzy, jaka będzie należna od wyprodukowanych wyrobów akcyzowych w danym miesiącu

za miesięczne okresy rozliczeniowe, w terminie do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym wyroby akcyzowe zostaną wyprodukowane.

Powyższy przepis warunkuje wyłączenie obowiązku produkcji wyrobów akcyzowych w składzie podatkowym od wcześniejszej zapłaty akcyzy w formie przedpłaty oraz złożenie stosownej deklaracji. Kwota przedpłaty akcyzy powinna zostać z góry obliczona i wpłacona na właściwy rachunek izby celnej przed końcem miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym zostaną wyprodukowane wyroby akcyzowe. Kwota przedpłaty akcyzy powinna zostać skalkulowana na podstawie stawki akcyzy obowiązującej w danym momencie oraz szacowanej ilości wyrobów akcyzowych, jakie dany producent wyprodukuje w następnym okresie. W efekcie, przedpłata akcyzy ma charakter jednorazowy i obejmuje całość podatku należnego od wyrobów akcyzowych.

W świetle powyższych przepisów, jedyną możliwością wytwarzania papierosów w sklepie, na terenie, którego nie znajduje się skład podatkowy jest dokonanie przedpłaty akcyzy na warunkach określonych w art. 22 ustawy o podatku akcyzowym.

Uwaga

Od dnia 1 stycznia 2015 r. każdy podmiot, który produkuje papierosy przy użyciu maszyny do wytwarzania papierosów lub udostępnia np. w formie dzierżawy maszynę do nabijania gilz papierosowych, poza składem podatkowym, czy instytucją przedpłaty akcyzy – jest również podatnikiem akcyzy. Obowiązuje go jednak znacznie wyższa stawka akcyzy na wytworzone w ten sposób papierosy.

W przypadku produkcji papierosów przy użyciu maszyny do ich wytwarzania poza składem podatkowym, czy instytucją przedpłaty akcyzy stosuje się odpowiednio stawki akcyzy w wysokości określonej w art. 99 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy, przy czym za maksymalną cenę detaliczną przyjmuje się trzykrotną wartość średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży papierosów, o której mowa w art. 99 ust. 5d, przeliczonej na jednostkę 1.000 sztuk dla papierosów, a dla tytoniu do palenia, przyjmując założenie, że jednostka 1.000 sztuk papierosów odpowiada 1 kilogramowi tytoniu do palenia (art. 99 ust. 9 pkt 2 ustawy).

Należy dodać, że zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów z dnia 25 listopada 2014 r. w sprawie średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży papierosów na rok 2015 (M. P. poz. 1140) średnia ważona detaliczna cena sprzedaży papierosów na potrzeby ustalenia minimalnej stawki akcyzy na papierosy na rok 2015 wynosi – 642,81 zł w przeliczeniu na 1.000 sztuk papierosów.

Zgodnie z art. 99 ust. 2 pkt 1 ustawy, stawka podatku akcyzowego na papierosy została określona na poziomie: 206,76 zł za każde 1.000 sztuk, oraz 31,41% maksymalnej ceny detalicznej.

Również w celu wyeliminowania zjawiska jakim było wykorzystywanie cygar do produkcji papierosów, od dnia 1 stycznia 2015 r. zmieniono sposób opodatkowania cygar i cygaretek poprzez wprowadzenie stawki akcyzy uzależnionej od wagi, a nie jak poprzednio od liczby sztuk. Wysokość stawki podatku akcyzowego na te wyroby odniesiono do poziomu minimalnej stawki akcyzy na papierosy, gdyż najlżejsze cygaretki o wadze do 1 grama stanowią substytut papierosów, zatem zostały opodatkowane w wysokości porównywalnej do opodatkowania papierosów.

W rezultacie w art. 99 ust. 2 pkt 3 ustawy ustalono stawki akcyzy na cygara i cygaretki w kwocie 393,00 zł za każdy kilogram.