Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 11 (910) z dnia 10.04.2016

Pożyczka udzielona przez wspólnika spółce osobowej - skutki podatkowe - wyroki NSA

(wyroki NSA z 1 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 19/14 i sygn. akt II FSK 20/14).

Przedmiotem sporu rozstrzygniętym w powyższych wyrokach była skarga podatnika na dwie interpretacje organów podatkowych. Chodziło o wspólnika spółki jawnej, który udzielił tej spółce pożyczki na potrzeby prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Środki pieniężne na pożyczkę pochodziły z kredytu bankowego zaciągniętego przez tego wspólnika. W umowie pożyczki postanowiono, że wraz ze spłatą pożyczki wspólnik otrzyma odsetki.

W związku z tym wspólnik wystąpił do organu podatkowego o interpretację, czy odsetki od tej pożyczki:

1) można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w ewidencji księgowej tej spółki,

2) będą przychodem podlegającym opodatkowaniu u wspólnika spółki udzielającego tej pożyczki.

Pytający uważał, że odsetki od tej pożyczki będą kosztem uzyskania przychodów w spółce na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 8 ustawy o PDOF. Także co do drugiej kwestii podatnik był zdania, że wprawdzie odsetki są przychodem z kapitałów pieniężnych, jednak w tej sprawie - w związku z udzieleniem pożyczki spółce - nie uzyskał on żadnego przysporzenia. Zaciągając kredyt w banku i przeznaczając go w tym samym dniu na pożyczkę dla spółki był niejako pośrednikiem między bankiem a spółką, a ponadto kredyt nie zaspokajał jego potrzeb osobistych. Jednak organ podatkowy (wydając dwie interpretacje, gdyż dotyczyły różnych stanów faktycznych) zajął niekorzystne dla podatnika stanowisko. W odpowiedzi na pierwsze pytanie stwierdził, że pożyczka udzielona spółce jawnej przez jej wspólnika stanowi "własny kapitał włożony w źródło przychodów". Stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 9 ustawy o PDOF, nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odsetek od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodu. Oznacza to, że odsetki od tej pożyczki nie są kosztem uzyskania przychodów poniesionym przez tego wspólnika (pożyczkodawcę) z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki (pożyczkobiorcy). Tu przypomnijmy, że u pozostałych wspólników odsetki będą kosztem uzyskania przychodów w części odpowiedniej do ich udziału w zysku spółki.

Odpowiedź na drugie pytanie była jeszcze bardziej niekorzystna dla wspólnika, gdyż organ podatkowy stwierdził, że z tytułu otrzymanych odsetek powstanie u tego wspólnika przychód i bez znaczenia jest, z jakich źródeł pozyskane były środki na udzielenie pożyczki oraz to, na co pożyczka była przeznaczona. U wspólnika powstanie przychód z kapitałów pieniężnych, od którego należy pobrać 19% zryczałtowany podatek dochodowy.

Podatnik nie zgodził się z takim stanowiskiem i zaskarżył obie interpretacje. Jednak najpierw WSA, potem NSA przyznały rację organowi podatkowemu.

W kwestii zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pożyczki udzielonej spółce osobowej przez wspólnika sąd pierwszej instancji (wyrok WSA w Gliwicach, sygn. akt I SA/Gl 308/13 z 11 września 2013 r.) utrzymany w mocy przez sąd drugiej instancji (wymieniony na wstępie wyrok NSA, sygn. akt II FSK 19/14) orzekł, że udzielając tej spółce pożyczki, wspólnik włożył własny kapitał w swe źródło przychodów. Przy tym bez znaczenia jest, skąd środki te uprzednio uzyskał. W konsekwencji odsetki od takiego kapitału nie mogą stanowić dla niego kosztów uzyskania przychodów stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 9 ustawy o PDOF. Pogląd ten - przypomniał sąd - jest akceptowany w orzecznictwie sądów administracyjnych (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 kwietnia 2011 r.: sygn. akt II FSK 2114/09 i II FSK 2115/09 oraz z 12 lipca 2013 r., sygn. akt II FSK 2142/11).

Także w drugiej spornej kwestii dotyczącej powstania przychodu u wspólnika NSA w drugim ww. wyroku (sygn. akt II FSK 20/14) przyznał rację organom podatkowym. Uznał, iż sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, że skoro źródłem przychodu w postaci odsetek od pożyczki nie jest działalność gospodarcza, tylko prywatny kapitał, to w związku z otrzymaniem ww. odsetek u wspólnika powstaje przychód z kapitałów pieniężnych. Od takiego przychodu pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19% - stosownie do art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOF.