Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 6 (941) z dnia 20.02.2017

Kara umowna za opóźnienie w dostawie towarów a koszty uzyskania przychodów - interpretacja indywidualna

(interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 30 stycznia 2017 r., nr 2461-IBPB-1-1.4510.373.2016.1.BK)

Stan faktyczny

W rozpatrywanej przez organ podatkowy sprawie spółka z o.o. zawierała z kontrahentami umowy na dostawy towarów handlowych. W umowach tych zastrzeżono, że m.in. w przypadku zwłoki w dostawach towarów spółka jest zobowiązana do zapłaty kar umownych. W trakcie realizacji ww. umów miały miejsce sytuacje, które powodowały opóźnienia w dostarczeniu towarów handlowych. Spółka zapytała organ podatkowy, czy kary umowne z tytułu opóźnień w dostawach towarów stanowią dla niej koszty uzyskania przychodów.

Spółka uważała, że przedmiotowe kary może zaliczyć do kosztów podatkowych. Jej zdaniem nie ma w tym przypadku zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o PDOP.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Zdaniem spółki, ww. przepis nie wyłącza z kosztów podatkowych kar umownych zapłaconych z tytułu opóźnienia w dostarczeniu towarów. Tego rodzaju kary, wynikające z jakiejkolwiek przyczyny, mogą być zatem uznane za koszt uzyskania przychodu, jeśli wykazują związek z prowadzoną przez podatnika działalnością i uzyskiwanymi z tego tytułu przychodami.

Stanowisko organu podatkowego

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał stanowisko spółki za prawidłowe tylko w części.

Organ podatkowy potwierdził, że istotą ww. art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o PDOP jest niezaliczanie do kosztów uzyskania przychodów kar umownych, związanych generalnie z wadami towarów lub usług bądź zwłoką w usuwaniu tych wad. Tego rodzaju kary/odszkodowania wiążą się z nienależytym wykonaniem zobowiązań. Ustawodawca wyłącza je z kosztów uzyskania przychodów, nie chcąc "premiować" przypadków nienależytego wykonania zobowiązania.

W sytuacji, gdy kara umowna powstała z innego tytułu niż wskazane w ww. przepisie, wówczas może ona stanowić u płacącego koszt uzyskania przychodów, o ile spełniona będzie zasadnicza przesłanka warunkująca zaliczenie wydatków do kosztów uzyskania przychodów (tj. poniesiony wydatek musi być związany z uzyskaniem przychodu bądź z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodu).

Zatem, według organu podatkowego, nie każda kara umowna może stanowić koszt uzyskania przychodu. Istotnym jest, aby zapłacenie kary umownej nie było związane z nieprawidłowościami, których powstanie zostało spowodowane (zawinione) przez podatnika. Ponadto poniesienie kary musi być właściwie udokumentowane. W związku z tym, każda zapłacona kara umowna wymaga indywidualnej oceny w aspekcie całokształtu prowadzonej działalności gospodarczej, okoliczności, których była następstwem oraz formy udokumentowania.

Zdaniem organu podatkowego:

"(...) zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów mogą podlegać wyłącznie te kary umowne, których zapłata oparta jest na obiektywnych przesłankach, wskazujących, że podmiot zobowiązany do jej uiszczenia dochował należytej staranności, tj. podjął wszelkie działania stanowiące podstawę prawidłowej realizacji umowy (np. poprzez weryfikację ofert i wybór rzetelnych Podwykonawców). Zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów nie mogą podlegać bowiem te kary umowne, których powstanie było następstwem celowego (świadomego) działania podatnika lub wynikało z jego zaniedbań. Nie można bowiem na Skarb Państwa przerzucać odpowiedzialności za zaniedbania podmiotu gospodarczego (ryzyko gospodarcze) związane z realizacją umów (np. zakupem tańszych, lecz gorszych jakościowo komponentów do wytworzenia towarów, skorzystania z usług nierzetelnych podwykonawców itp.). (...)"

W świetle powyższego Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, że wydatki z tytułu kar umownych z tytułu opóźnienia w dostawach towarów mogą stanowić koszt podatkowy, o ile podatnik będzie w stanie wykazać, że wypełniając warunki umowy dochował należytej staranności, a w szczególności swoim działaniem lub zaniechaniem nie przyczynił się do powstania ww. opóźnień. Nie można natomiast uznać, że koszt podatkowy mogą stanowić kary umowne wynikłe z jakichkolwiek przyczyn. Kary umowne, których obowiązek zapłaty powstał z winy podatnika (jego zaniedbań), nie mogą być kosztem uzyskania przychodów.