A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 8 (763) z dnia 10.03.2012

Sankcje karne za podanie NIP zamiast PESEL lub odwrotnie - wyjaśnienie Min. Fin.

W związku z wątpliwościami w zakresie kar, jakie grożą podatnikom za podanie złego identyfikatora podatkowego (NIP zamiast numeru PESEL lub odwrotnie), zwróciliśmy się do Ministerstwa Finansów o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy płatnik, który w dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych (PIT-11, PIT-40, PIT-40A, PIT-8C) poda niewłaściwy identyfikator podatkowy podatnika, może zostać ukarany grzywną (mandatem karnym)?

2. Czy podatnik, który w dokumencie związanym z wykonywaniem zobowiązań podatkowych (np. w zeznaniu PIT) poda jako swój identyfikator podatkowy numer PESEL zamiast NIP, może być ukarany na podstawie art. 81 § 1 pkt 3 Kodeksu karnego skarbowego?

W odpowiedzi z 22 lutego 2011 r. Ministerstwo Finansów wyjaśniło:

"(...) od 1 września 2011 r., zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681 z późn. zm.), istnieją dwa identyfikatory podatkowe, tj.:

numer PESEL - w przypadku podatników będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług,
NIP - w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu, o którym mowa w art. 2 ww. ustawy, tj.:

a) osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami,

b) osób fizycznych objętych rejestrem PESEL prowadzących działalność gospodarczą,

c) osób fizycznych objętych rejestrem PESEL będących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług,

d) osób fizycznych nieobjętych rejestrem PESEL, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami,

e) płatników podatków,

f) płatników składek na ubezpieczenia społeczne,

g) płatników składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Tym samym, jeżeli osoba fizyczna objęta rejestrem PESEL spełnia którykolwiek z wyżej wymienionych warunków (litery b-g), to jako identyfikator podatkowy powinna podawać NIP. Natomiast, jeżeli żadnego z tych warunków nie spełnia, to jako identyfikator podatkowy powinna podać swój numer PESEL.

Ponadto, w art. 67 ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 171, poz. 1016) ustawodawca zdecydował, że z dniem 1 stycznia 2012 r. znosi się numer identyfikacji podatkowej (NIP) nadany osobom fizycznym objętym rejestrem PESEL, nieprowadzącym działalności gospodarczej lub niebędącym zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług. Od tego dnia jedynym identyfikatorem podatkowym ww. osób jest numer PESEL.

Zgodnie z art. 11 ust. 3 ww. ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, płatnicy i inkasenci podatków i niepodatkowych należności budżetowych są obowiązani żądać od podatników podania identyfikatora podatkowego i podawać go organom podatkowym na dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, do których poboru są obowiązane organy podatkowe lub celne.

Jednocześnie, zgodnie z art. 11 ust. 2 pkt 6 ww. ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, w sprawach dotyczących zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych podatnicy mają obowiązek podawać identyfikator podatkowy na żądanie płatników oraz inkasentów podatków i niepodatkowych należności budżetowych.

Z powyższych przepisów wynika, że podatnicy powinni poinformować płatnika podatku (pracodawcę) o swoim identyfikatorze podatkowym, natomiast płatnik podatku w składanych dokumentach (np. w informacji PIT-11) powinien wykazać wskazany przez podatnika identyfikator podatkowy.

Mając na uwadze powyższe regulacje prawne, jak również praktyczne względy, w tym brak skutecznej możliwości weryfikacji przez płatnika aktualności identyfikatora podatkowego pracownika, należy przyjąć, że płatnik, żądając podania identyfikatora podatkowego przez podatnika (pracownika, któremu potrąca zaliczki na podatek dochodowy i któremu jest obowiązany wystawić PIT-11) nie bada jego statusu podatkowo-ewidencyjnego. Jeżeli podatnik nie poinformuje płatnika (pracodawcy), o tym, że jego właściwym identyfikatorem podatkowym jest NIP, to płatnik (w informacji PIT-11) powinien podać numer PESEL jako identyfikator podatkowy pracownika (podkreśl. red.). Ważne jest, aby płatnik (pracodawca) wskazał któryś z ww. identyfikatorów podatkowych w celu zapewnienia jednoznacznej identyfikacji podatnika przez organ podatkowy.

Przepisy ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.) nie przewidują sankcji karnych za podanie przez płatnika niezgodnego ze stanem rzeczywistym identyfikatora podatkowego podatnika (tj. numeru PESEL zamiast NIP lub NIP zamiast numeru PESEL).

Zatem płatnik, który w dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych poda niewłaściwy identyfikator podatkowy podatnika, z tego tytułu nie może zostać ukarany na podstawie Kodeksu karnego skarbowego (podkreśl. red.).

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, podatnicy są obowiązani podawać identyfikator podatkowy na dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, do których poboru są obowiązane organy podatkowe lub celne.

W art. 81 § 1 pkt 3 Kodeksu karnego skarbowego przewidziana jest kara grzywny dla podatnika lub płatnika, który wbrew obowiązkowi nie podaje numeru identyfikacji podatkowej (NIP) lub podaje numer nieprawdziwy.

Zatem - w myśl wyżej przytoczonych przepisów prawa - podatnik, którego identyfikatorem podatkowym jest NIP, i płatnik, podając - jako identyfikator podatkowy - numer PESEL w dokumencie związanym z wykonywaniem zobowiązań podatkowych, do których poboru są obowiązane organy podatkowe (np. w zeznaniu) naraża się na sankcje karne (karę grzywny) na podstawie art. 81 § 1 pkt 3 Kodeksu karnego skarbowego.

Pragnę podkreślić, że intencją organów podatkowych nie jest karanie, lecz dbałość o jakość danych oraz prawidłową identyfikację podatników realizujących zobowiązania podatkowe i - w kontekście stosowania oraz wdrażania zmian zasad identyfikacji podatkowej i aktualizacji danych ewidencyjnych - sądzę, że ta racjonalna przesłanka będzie kluczowa dla ewentualnych działań podejmowanych przez organy podatkowe (podkreśl. red.). Jednocześnie - dziękując za zrozumienie w tym zakresie, wyrażam nadzieję, że popularyzacja zmian będzie miała harmonijny przebieg i ukierunkowanie na współdziałanie podatników (pracowników) i płatników podatków oraz administracji podatkowej."