Gazeta Podatkowa nr 1 (1042) z dnia 2.01.2014

Darowizna udziałów spółki z o.o. dla rodzeństwa a zwolnienie z podatku

Gdy osoba fizyczna na podstawie umowy darowizny otrzymuje od brata udziały w spółce z o.o., to może skorzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgoda współmałżonka darczyńcy, o której mowa w art. 37 § 1 ust. 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie wpływa na zasadność zastosowania tego zwolnienia. W takiej sytuacji bowiem współmałżonek darczyńcy nie jest stroną darowizny.

STAN FAKTYCZNY:

We wrześniu 2009 r. skarżący otrzymał od brata 52/200 udziałów w spółce z o.o. na podstawie umowy darowizny zawartej w formie pisemnej, z podpisami notarialnie poświadczonymi. W marcu 2010 r. złożył zgłoszenie nabycia udziałów w drodze darowizny. Udziały należały do majątku wspólnego darczyńcy i jego żony. Stosowne oświadczenie o tym fakcie było zawarte w umowie darowizny, która stanowiła załącznik do zgłoszenia przekazanego fiskusowi. Małżonka darczyńcy wyraziła zgodę na darowiznę.

Urząd skarbowy wezwał skarżącego do wyjaśnienia przyczyn niezłożenia zeznania podatkowego z tytułu darowizny części udziałów w spółce należących do żony jego brata. W odpowiedzi wyjaśnił on, że nie miał obowiązku składać takiego zeznania, ponieważ stronami umowy darowizny był wyłącznie on i jego brat. Żona darczyńcy zaś nie była stroną tej umowy, udzieliła jedynie zgody na jej dokonanie wymaganej przez art. 37 § 1 ust. 4 K.r.o. Z tym stanowiskiem nie zgodził się naczelnik US. Uznał bowiem, że darczyńcami byli obydwoje małżonkowie. Wydał zatem decyzję ustalającą skarżącemu zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia w drodze darowizny od bratowej połowy otrzymanych udziałów. Skarżący złożył odwołanie.

Dyrektor IS utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Obdarowany wniósł skargę do WSA we Wrocławiu, który przyznał mu rację. Uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję naczelnika US, wstrzymał wykonanie tych decyzji oraz zasądził na rzecz skarżącego koszty postępowania sądowego. Od wyroku WSA skargę kasacyjną złożył Dyrektor IS. NSA oddalił skargę, uznał bowiem, że wyrok WSA odpowiada prawu.

SĄD ORZEKŁ:

Gdy darowizna została przekazana ze wspólnego majątku małżonków, organy podatkowe bezpodstawnie przyjęły, że zwolniona z podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest tylko jej połowa. Wspólnik spółki z o.o. przekazał tytułem darowizny część udziałów swemu bratu, a ponieważ były one częścią wspólnego majątku małżonków, to uczynił to za zgodą swojej żony. Jej zezwolenie było wymagane w świetle art. 37 § 1 pkt 4 K.r.o. Bez niej darowizna byłaby tzw. czynnością prawną niezupełną. Nie oznacza to jednak, że małżonka wyrażająca zgodę na tę czynność prawną stała się automatycznie jej stroną.

Mimo że darowizna dotyczyła majątku wspólnego, to jednak została dokonana przez jednego z małżonków w imieniu własnym, a jedynie za zgodą drugiego małżonka. Wówczas stroną czynności jest wyłącznie małżonek uczestniczący w tej czynności. Takie stanowisko, zarówno zdaniem WSA, jak i NSA, znajduje potwierdzenie w przepisach Kodeksu spółek handlowych (art. 180 i n.). Chociaż udział wchodzi w skład majątku wspólnego, to jednak wspólnikiem w spółce staje się tylko małżonek będący uczestnikiem czynności prawnej skutkującej nabyciem lub objęciem udziału.

Skoro tylko jeden z małżonków może w drodze nabycia lub objęcia udziałów w spółce z o.o. stać się podmiotem praw korporacyjnych, to dla zupełności czynności prawnej darowizny udziałów w ww. spółce na rzecz drugiej osoby, konieczne jest przyjęcie, że tylko udziałowiec, któremu przysługują zarówno prawa korporacyjne, jak i prawa majątkowe - nawet jeżeli te ostatnie stanowią składnik wspólnoty majątkowej małżonków - może być stroną czynności prawnej darowizny.

(wyrok NSA z dnia 17 października 2013 r., sygn. akt II FSK 2915/11)