Gazeta Podatkowa nr 83 (1124) z dnia 16.10.2014

Czy można w ramach darowizny przekazać firmę zięciowi?

Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą. Zastanawiam się nad przekazaniem firmy zięciowi w ramach darowizny. Czy aby uniknąć konieczności płacenia przez niego podatku od spadku i darowizn, mogę najpierw przekazać firmę córce, a następnie ona przekaże ją swojemu mężowi? Czy po darowaniu firmy muszę zlikwidować swoją działalność, czy też mogę prowadzić ją w innym zakresie niż darowana firma?

Przede wszystkim należy stwierdzić, że jednoosobowa działalność gospodarcza jest ściśle związana z osobą jej właściciela. W związku z tym nie mówimy o darowaniu jednoosobowej firmy, ale o nieodpłatnym przekazaniu całego jej majątku innej osobie. Nowy właściciel nie nabywa wszystkich składników niematerialnych firmy, jak np. jej nazwa. Firmą jednoosobowego przedsiębiorcy (jej nazwą) jest zawsze imię i nazwisko przedsiębiorcy. Dlatego też nie ma możliwości przeniesienia jej na rzecz obdarowanego. Przy czym przedsiębiorcy do swojego imienia i nazwiska dołączają inne określenia i oznaczenia. Te zaś mogą być przeniesione. Trzeba jednak pamiętać, że firma obdarowanego będzie musiała zawierać jego imię i nazwisko i ewentualnie nazwę dotychczasowej firmy. Zostanie jej również nadany nowy REGON i NIP.

W praktyce wygląda więc to tak, że dotychczasowy właściciel firmy działający na podstawie wpisu do CEIDG musi po prostu swoją działalność zlikwidować i złożyć do CEIDG wniosek o jej wykreślenie z ewidencji. Z kolei obdarowany musi założyć firmę dokonując wpisu do CEIDG. Najlepiej zrobić to w odwrotnej kolejności: najpierw założyć nową firmę i następnie wykreślić starą, tak by zachować ciągłość jej działania, co może mieć znaczenie dla dotychczasowych klientów i kontrahentów firmy. W międzyczasie należałoby dokonać darowizny majątku firmy w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi bądź w formie aktu notarialnego, gdy w skład majątku wchodzi nieruchomość.

Jeżeli Czytelnik chciałby w dalszym ciągu prowadzić firmę, w innym zakresie, to musiałby zastanowić się nad darowizną na rzecz zięcia tylko określonych składników jej majątku. W takim jednak przypadku mogłaby powstać konieczność opodatkowania takiego zbycia podatkiem VAT. Generalnie bowiem podatkowi VAT nie podlega darowizna przedsiębiorstwa. Jak bowiem wynika z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.) przepisów tej ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Jeżeli zaś chodzi o kwestie związane z podatkiem od spadków i darowizn, to obecnie obowiązuje zwolnienie od podatku w przypadku nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych dla małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. W tzw. grupie zerowej nie ma jednak zięcia, co oznacza, iż w przypadku otrzymania darowizny od teścia jest on zobowiązany do zapłaty podatku. Podatek od spadków i darowizn wylicza się ustalając podstawę opodatkowania - w tym celu od kwoty wartości przekazywanego majątku podlegającego opodatkowaniu należy odjąć kwotę wolną od podatku od spadków i darowizn. Dla grupy I, do której należy zięć, kwota wolna od podatku wynosi 9.637 zł.

Jeżeli Czytelnik zdecydowałby się najpierw w ramach darowizny przekazać firmę córce, po to by ta w ramach następnej darowizny przekazała ją swojemu mężowi, aby uniknąć płacenia podatku od spadków i darowizn, to taka czynność może być przez organy podatkowe uznana za próbę obejścia prawa. Co więcej, wymagałoby to zarejestrowana przez córkę nowej firmy w CEIDG, która następnie musiałaby być zlikwidowana, a rejestracji nowej firmy musiałby dokonać jej mąż. Takie działania mogłyby również być źle odebrane przez klientów i kontrahentów dotychczasowej firmy.